Electoral Bonds: రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలు ఎక్కడి నుంచి వచ్చాయో తెలుసుకునే హక్కు ప్రజలకు లేదు, ఎన్నికల బాండ్ల పథకంపై సుప్రీంకోర్టుకు తెలిపిన కేంద్రం
ఆ విరాళాలు ఎక్కడి నుంచి వచ్చాయో తెలుసుకునే హక్కు ప్రజలకు లేదని పేర్కొంది.
Citizens Don't Have Right to Know Source of Political Funds: ఎన్నికల బాండ్ల పథకం కింద రాజకీయ పార్టీలకు వచ్చిన విరాళాలపై కేంద్రం కీలక వ్యాఖ్యలు చేసింది. ఆ విరాళాలు ఎక్కడి నుంచి వచ్చాయో తెలుసుకునే హక్కు ప్రజలకు లేదని పేర్కొంది. ఈ మేరకు కేంద్రం తరఫున అటార్నీ జనరల్ ఆర్‌. వెంకటరమణి సుప్రీంకోర్టు (Supreme Court)కు లిఖితపూర్వక వాదనలు సమర్పించారు.
రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలు ఇచ్చేందుకు ఉద్దేశించిన ఎన్నికల బాండ్ల పథకం (electoral bond scheme)పై ఎలాంటి నిబంధనలు ఉల్లంఘించలేదని పేర్కొంది. రాజకీయ పార్టీలకు స్వచ్ఛమైన ధనం విరాళంగా అందించాలనే ఉద్దేశంతోనే ఈ పథకం తీసుకొచ్చామని తెలిపింది. ఎన్నికల బాండ్ల పథకం (electoral bond scheme) చెల్లుబాటును సవాలుచేస్తూ దాఖలైన పిటిషన్లపై అక్టోబరు 31న (మంగళవారం) సుప్రీంకోర్టు ఐదుగురు సభ్యుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం తుది విచారణ చేపట్టనుంది.
రైలు ఆలస్యం.. వినియోగదారుల ఫోరం రూ.60,000 జరిమానా
ఈ నేపథ్యంలోనే తాజాగా కేంద్రం తన లిఖితపూర్వక వాదనలను కోర్టుకు సమర్పించింది. ‘‘ఈ పథకంతో విరాళాలు ఇచ్చే వారి వివరాలు చాలా గోప్యంగా ఉంటాయి. స్వచ్ఛమైన మార్గాల్లో డబ్బును సమకూర్చుకునేందుకు ఈ పథకం ఉపయోగపడుతుంది. పన్ను బాధ్యతలను కూడా సక్రమంగా నెరవేర్చేలా చేస్తుంది. అందువల్ల ఎలాంటి నిబంధనలు, హక్కులను ఈ పథకం ఉల్లంఘించట్లేదని అటార్నీ జనరల్ తెలిపారు.
రాజ్యాంగం ప్రకారం.. అభ్యర్థుల పూర్వాపరాలను తెలుసుకునే హక్కు ప్రజలకు ఉందని, అయితే.. ప్రతిదీ తెలుసుకునే హక్కు వారికి లేదని అటార్నీ జనరల్ పేర్కొన్నారు. ఎన్నికల బాండ్ల సమాచారం పబ్లిక్‌ డొమైన్లలో ఉండదని, రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలు ఎక్కడి నుంచి వస్తున్నాయో సహ చట్టం ద్వారా తెలుసుకునే హక్కు ప్రజలకు లేదని వెల్లడించారు.
జనవరి 2, 2018న ప్రభుత్వం నోటిఫై చేసిన ఈ పథకం, రాజకీయ నిధులలో పారదర్శకతను తీసుకొచ్చే ప్రయత్నాల్లో భాగంగా రాజకీయ పార్టీలకు ఇచ్చే నగదు విరాళాలకు ప్రత్యామ్నాయంగా రూపొందించబడింది. పథకం యొక్క నిబంధనల ప్రకారం, ఎలక్టోరల్ బాండ్లను భారతదేశంలోని ఏదైనా పౌరుడు లేదా భారతదేశంలో విలీనం చేసిన లేదా స్థాపించబడిన సంస్థ కొనుగోలు చేయవచ్చు. ఒక వ్యక్తి ఒంటరిగా లేదా ఇతర వ్యక్తులతో కలిసి ఎలక్టోరల్ బాండ్లను కొనుగోలు చేయవచ్చు.
ప్రధాన న్యాయమూర్తి డివై చంద్రచూడ్ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం కాంగ్రెస్ నాయకురాలు జయ ఠాకూర్, సిపిఎం దాఖలు చేసిన నాలుగు పిటిషన్‌ల బ్యాచ్‌ను విచారించనుంది. బెంచ్‌లోని ఇతర న్యాయమూర్తులు జస్టిస్ సంజీవ్ ఖన్నా, బిఆర్ గవాయ్, జెబి పార్దివాలా మరియు మనోజ్ మిశ్రా. జనవరి 20, 2020న, సుప్రీంకోర్టు 2018 ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకంపై మధ్యంతర స్టే ఇవ్వడానికి నిరాకరించింది. పథకంపై స్టే కోరుతూ NGO చేసిన మధ్యంతర దరఖాస్తుపై కేంద్రం మరియు ఎన్నికల కమిషన్ ప్రతిస్పందనలను కోరింది.
ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 29A కింద నమోదైన రాజకీయ పార్టీలు మాత్రమే ఎలక్టోరల్ బాండ్లను స్వీకరించడానికి అర్హులు. నోటిఫికేషన్ ప్రకారం, ఎలక్టోరల్ బాండ్లను అర్హత కలిగిన రాజకీయ పార్టీ అధీకృత బ్యాంకు ఖాతా ద్వారా మాత్రమే క్యాష్ చేసుకోవాలి. ఎలక్టోరల్ బాండ్ స్కీమ్‌పై స్టే ఇవ్వడానికి 2019 ఏప్రిల్‌లో సుప్రీం కోర్టు నిరాకరించింది. కేంద్రం మరియు EC "దేశంలో ఎన్నికల ప్రక్రియ పవిత్రతపై విపరీతమైన ప్రభావం చూపే" బరువైన సమస్యలను" లేవనెత్తినందున పిటిషన్లపై లోతైన విచారణ జరుపుతామని స్పష్టం చేసింది.
కేంద్రం మరియు EC రాజకీయ నిధులపై ఇంతకుముందు కోర్టులో విరుద్ధమైన స్టాండ్‌లను తీసుకున్నాయి, ప్రభుత్వం దాతల పేరును కొనసాగించాలని కోరుకుంటుంది. పారదర్శకత కోసం వారి పేర్లను వెల్లడించడానికి పోల్ ప్యానెల్ బ్యాటింగ్ చేసింది.
అసలు ఏంటీ ఎన్నికల బాండ్లు..?
ఎన్నికల బాండ్లు ఒక ప్రామిసరీ నోట్‌ లాంటివి. ఇవి స్టేట్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్ ఇండియా(SBI)లో లభ్యం అవుతాయి. వ్యక్తులు, కంపెనీలు వీటిని కొనుగోలు చేయవచ్చు. అలా కొనుగోలు చేసిన వాటిని నచ్చిన రాజకీయ పార్టీలకు విరాళంగా(Fund) ఇవ్వొచ్చు. రాజకీయ పార్టీలు తమకు వచ్చిన బాండ్లను నగదుగా మార్చుకొని పార్టీ కార్యక్రమాల కోసం వినియోగించుకుంటాయి.
రాజకీయ పార్టీల విరాళాల విషయంలో పారదర్శకత తీసుకురావాలనే ఉద్దేశంతో కేంద్రంలోని అధికార భాజపా(BJP) ప్రభుత్వం 2018లో ఈ ఎన్నికల బాండ్ల పథకాన్ని అమల్లోకి తీసుకొచ్చింది. అయితే, రాజకీయ పార్టీలు తాము స్వీకరించిన విరాళాల గురించి బహిర్గతం చేయాల్సిన అవసరం లేదని కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆర్థిక చట్టం-2017 సవరణ చేసింది. దాంతో ఎన్నికల బాండ్ల విధానంలో పారదర్శకత లోపించిందని పలువురు విమర్శించారు. ఈ క్రమంలోనే ఈ పథకాన్ని సవాల్ చేస్తూ పిటిషన్లు దాఖలయ్యాయి.